سمیت تماسی سه اسانس گیاهی روی حشرات بالغ شپشه برنج sitophilus oryzae (coleoptera: curculionidae)

در سال های اخیر، استفاده از مشتقات گیاهان به عنوان جایگزین سموم شیمیایی در کنترل آفات بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در میان این مشتقات، اسانس های گیاهی مورد توجه می باشند. این ترکیبات به صورت سموم تدخینی، حشره کش های تماسی، دورکننده و بازدارنده تغذیه و میزان تخم ریزی عمل کرده و رشد جمعیت حشره را تحت تأثیر قرار می دهند. در جستجو برای دستیابی به روش کاربردی و با استفاده از مواد طبیعی برای کنترل آفات انباری، سمیت تماسی اسانس گیاهان پونهl.  mentha longifolia، جعفری مکزیکی یا معطرl.  tagetes minuta و مرمرشک          boiss  salvia macrosiphon روی حشرات کامل شپشه برنج sitophilus oryzae(l.) در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. اسانس ها با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شدند. این تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی و در پنج غلظت و سه تکرار، همراه با تیمار شاهد در شرایط دمای 1 ±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ±60 درصد و تاریکی انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت هر اسانس و نیز با گذشت زمان، درصد تلفات افزایش یافت. همچنین نتایج بیانگر اثر سمیت تماسی بیشتر اسانس پونه و اثر ضعیف تر اسانس مرمرشک بر روی حشرات مورد مطالعه بوده است. در بالاترین غلظت (35 میکرولیتر بر میلی لیتر) درصد تلفات ایجاد شده توسط اسانس گیاهان پونه، جعفری مکزیکی و مرمرشک بعد از 48 ساعت برای حشرات کامل شپشه برنج به ترتیب 3/93، 3/83 و 70 درصد بوده است. مقادیر lc50 برای اسانس گیاهان مذکور بعد از 48 ساعت روی حشرات مورد مطالعه به ترتیب 892/18، 003/21 و 481/24 میکرولیتر بر میلی لیتر محاسبه گردید. نتایج این بررسی نشان داد که اسانس گیاهان پونه، جعفری مکزیکی و مرمرشک منابع بیولوژیکی مؤثری هستند که می توانند برای حفاظت غلات انبار شده از آلودگی توسط شپشه برنج به کار برده شوند.